Tyisu Kuñexu
Kɨtɨ Ch aꞌnyá Tuyaꞌa
Kua nakatyi noo tyisu kuñexu cha tuꞌvá chaꞌnya tuyaꞌa. Iyó noo ra tachi̱ tuyaꞌa, vaꞌa xaan tuyaꞌa ra. Ta chaꞌnyá vavaꞌa kuñexu kuan tuyaꞌa ra. Ta kichaꞌa katyí ra:
―¿Yoso kaa saꞌi ta ñiꞌi kɨtɨ chaꞌnyá tuyaꞌa iꞌya. Chaꞌnyá xaan tɨ tuyaꞌa ya.
Ta katyí ra chi ñasɨꞌɨ ra:
―Kua nduki kuꞌva nyeꞌi yoso kaa saꞌi ta tɨin chi kuñexu kuan, tyi kuñexu kuan chaꞌnyá xaan tɨ tuyaꞌi ―katyí ra.
Yukuan kuv i nu nduku̱ ra kuꞌva savaꞌa ra noo mono ñuma, ta tyaa̱ ra nu chaꞌnyá kunexu kuan tuyaꞌa ra. Ta sandoo̱ ra mono kuan ta kuanuꞌun ra cha cha ini nya veꞌe ra. Cha kuaa kuan ta chaa̱ ra kueꞌe kunexu kuan. Ta kichaꞌa̱ katyi kue:
―¿Yóó cha nanyaá iꞌya?
Ña kaꞌa̱n maa kuan.
―Ka̱ꞌan chiꞌin. ¿Yóó ra kuví yoꞌo? ―katyí kue.
Toon vavaꞌa mono kuan tyi ñuma kuví.
―Ka̱ꞌan chiꞌin. ¿Yóó ra kuví yoꞌo? Tatu ma kaꞌun chiꞌin, kañi chuun vityin ―katyi̱ ra kueꞌe kuñexu kuan chi mono ñuma kuan.
Ña nakaꞌa̱n maa kuan tyi mono ñuma kuví. Ityi kuan, ityi ya ndava̱ kue cha kuñí kue tyi nakanda kuan ta nakaꞌan chiꞌin kue. Ndava̱ kue ityi kuan, ndava̱ kue ityi ya.
―Ka̱ꞌan chiꞌin. ¿Yóó ra kuví yoꞌo? ¿Atu ñaꞌri yuꞌun nyaá tyi ña nakaꞌún?
Ña nakaꞌán maa mono kuan.
―Soko yuꞌu tyi kachi tuyaꞌa ya nɨɨ ri maa nanyaún. Ñaꞌri kuenda yuꞌu tu chuun kuví. Kukachi mai tuyaꞌa ya.
Ta kichaꞌa̱ kuñí kue kachi kue tuyaꞌa kuan. Ta yuꞌví tuku kue vatyi nanyaá mono kuan.
―¿Atu cha yɨɨ xaan kañi yuꞌu noo chuun? ―katyi̱ ra kueꞌe kuñexu kuan.
Chaꞌa̱n kue ta katu̱ vavaꞌa kue noo ndaꞌa chi mono numa kuan. Tɨɨ̱n ri ndaꞌa kue, ta kichaꞌa̱ katyí kue:
―Ñaꞌri saꞌa, nyaá chaꞌi ―katyi̱ kue.
Chañi̱ ñiꞌno kue noo chi mono ñuma kuan. Tɨɨ̱n tuku chaꞌa kue. Kañi̱ tuku kue inga chiyo ndaꞌa kue. Tɨɨ̱n ndɨꞌɨ nonga ndaꞌa kue. Chañi̱ ñiꞌno tuku kue nonga chaꞌa kue. Ta ndoo kue nyaa tɨɨn kue.
―Ñaꞌri saꞌa, nyaá tuku xiñi ―katyi̱ kue.
Ta kañi̱ ndɨꞌɨ kue xiñi kue. Yukuan kuvi nu ndoo̱ kue nyaá tɨɨn kue chata mono ñuma kuan. Kuñi̱ kue tyoño kue ta ña kuví. Tɨɨ̱n ndaꞌa kue. Tɨɨ̱n chaꞌa kue. Tɨɨ̱n ndɨꞌɨ xiñi kue chata ñuma kuan. Kuñí kue tinyaa kue chi kue ta ña kuví.
Cha kundichi̱n kuan, chaa̱ chitoꞌo tuyaꞌa kuan ta kichaꞌa̱ katyí ra:
―Ajaan, vityin ndicha, ñiꞌi̱ chuun, yoꞌo kuví ra chaꞌnya̱ xaan tuyaꞌi, nyakua nya cha kana̱kavon. Kachi chuun vityin ―katyi̱ chitꞌo tuyaꞌa kuan.
―Ma kachun chii, ndee. Chi ꞌ in ra i ꞌ ya tɨɨ̱n ta ꞌ an yu ꞌ u. Kañi̱ xaan ra chii. Ta kicha ꞌ a̱ tɨɨn ta ꞌ in chi ꞌ in ra. Tɨɨ̱n ra nda ꞌ i, tɨɨ̱n ra cha ꞌ i, tɨɨ̱n ndɨ ꞌ ɨ ra xiñi. ¿Ñáá saꞌun chi yuꞌu vityin? Kuatyi maa ra kuví. Ñaꞌri saꞌi chi ra ta kichaꞌa̱ nduku kañi ra chii. Kañi̱ ra chii. Tɨɨ̱n ra nduvi chiyo ndaꞌi, nduvi chiyo chaꞌi, xiñi ñandɨꞌɨ. Ñaꞌri kuatyi yuꞌu ra ndaꞌvi ―katyi̱ ra kueꞌe kuñexu kuan chi ra.
―Ñáá ñaꞌri kuatyun. Nye̱ꞌe kaa tuyaꞌa iꞌya. Kuaꞌa xaan tuyaꞌa satɨvu̱n. Yukuan chaꞌa kundɨꞌu̱n ñayɨvɨ̱ vityin. Kukachi chuun vityin ―katyi̱ ra chi kue.
Tyikuan kaa katyi̱ ra, ta tɨɨ̱n ra chi kue, ta chaꞌñi ra chi kue. Asɨn vavaꞌa kuvi̱ kalu kue. Chachí xaan kue tuyaꞌa ra.
Tyeꞌe kaa ndɨꞌɨ̱ tyisu ya.
